زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

عمرو بن عثمان خزاز




ابوعلی عمرو بن عثمان خزاز، از محدثان موثق شیعه و از راویان امام رضا و امام جواد (علیهماالسلام) در قرن سوم هجری قمری بود.


۱ - معرفی اجمالی


ابوعلی عمرو بن عثمان خزاز ثقفی ازدی، در منابع، چند تن با نام عمرو بن عثمان با القاب مختلف هم چون ثقفی، خزاز، ازدی، کندی، رازی و جهنی وجود دارد که در اتحاد یا تعدد ثقفی، خزّاز و ازدی اختلاف است.
[۱] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
[۲] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۱۴.    
[۳] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۴۵.    
[۴] مازندرانی، ملاصالح، شرح اصول الکافی، ج۴، ص۷۷.    
نجاشی (م ۴۵۰ق) و به تبع او منابع بعدی، ثقفی و خزاز را یک تن شمرده و بنابر قولی، ازدی را نیز لقب ثقفی دانسته‌اند.
[۵] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
[۶] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۴۵.    
از میان رجال‌شناسان معاصر شیعه نیز برخی هر سه را لقب یک فرد دانسته‌اند.
[۷] خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۴، ص۱۲۸.    
با همه اینها برخی دیگر معتقدند عمرو بن عثمان ثقفی که در منابع سنی هم وجود دارد، از راویان اهل‌سنت بوده و با خزاز ازدی شیعه، متفاوت است.
[۸] تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۸، ص۱۲۳.    
گفتنی است که فرد موجود در کتاب‌های اهل سنت، عمرو بن عثمان بن ابی صفوان سعید ثقفی است که راوی سفیان ثوری (م ۱۶۱ق) می‌باشد
[۹] عقیلی، محمد بن عمرو، الضعفاء الکبیر، ج۳، ص۲۸۸.    
[۱۰] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۳۷۱.    
و بعید است با ثقفی موجود در منابع شیعه که راوی سعید بن شرحبیل کندی (م ۲۱۲ق) بوده و محمد بن حسین بن ابی الخطاب زیات (م ۲۶۲ق) راوی اوست، یکی باشد، به ویژه آن که عمرو بن عثمان، استاد محمد بن حسین زیات، یک‌بار با لقب ثقفی و بار دیگر با لقب خزاز آمده و این مؤید اتحاد این دو است. هم‌چنین به قرینه این‌که گاهی با یک واسطه و گاهی با دو واسطه از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت می‌کند، نمی‌تواند با ثقفی سنی یک نفر باشد. هم‌چنین به خاطر اشتراک در اساتید و شاگردان به نظر می‌رسد لقب‌های ثقفی، خزّاز و هم‌چنین کندی از آنِ یک نفر باشد. به هر روی، عمرو بن عثمان خزّاز از محدثان موثق شیعه بوده که احادیث و منقولاتش صحیح و بی‌عیب، توصیف شده است.
[۱۱] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    


۲ - اساتید و شاگردان


وی از راویان امام رضا و امام جواد (علیهماالسلام) است که علاوه بر آن دو بزرگوار از گروهی از دانشمندان و محدثان شیعه روایت دارد.
[۱۲] ابن قولویه قمی، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۵۲۸.    
[۱۳] شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۴۰۳.    
برخی از اساتید روایی ابوعلی خزّاز عبارت‌اند از: نصر بن مزاحم منقری (م ۲۱۲ق)،
[۱۴] شیخ صدوق، علل الشرائع، ج۱، ص۸۳.    
حسن بن محبوب سرّاد (م ۲۲۴ق)،
[۱۵] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری، ص۱۲۱.    
ابوجمیله مفضل بن صالح نخاس،
[۱۶] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری، ص۳۷۷.    
حنان بن سدیر، محمد بن سالم کندی و محمد بن عذافر صیرفی. شمار زیادی از راویان شیعه از شاگردان خزاز بوده‌اند.
[۱۷] شیخ کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۴۱.    
[۱۸] شیخ کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۷۶.    
[۱۹] شیخ کلینی، الکافی، ج۴، ص۱۶۹.    
فضل بن شاذان (م ۲۶۰ق)،
[۲۰] شیخ طوسی، الغیبه، ص۱۹۰.    
احمد برقی (م ۲۸۰ق)،
[۲۱] شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۱۱.    
حسین بن سعید اهوازی،
[۲۲] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۵۳.    
حسن بن موسی خَشّاب،
[۲۳] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۷۸.    
ابراهیم بن‌ هاشم قمی
[۲۴] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۸۰.    
و سهل بن زیاد آدمی از آن جمله‌اند.
[۲۵] شیخ کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۰.    


۳ - تألیفات


برای عمرو بن عثمان دو اثر شمرده‌اند: یکی کتابی نیکو در فقه با عنوان الجامع فی الحلال و الحرام است که روایت‌گر آن علی بن حسن بن فضال است و دیگری که راوی آن احمد برقی بوده النوادر نام دارد.
[۲۶] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
[۲۷] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۸۳.    
[۲۸] مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۳۱.    
[۲۹] کاظمی، محمدامین، هدایة المحدثین، ص۲۲۰.    
[۳۰] اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۶۲۴-۶۲۶.    
[۳۱] مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل، منتهی المقال، ج۵، ص۱۱۴.    
[۳۲] قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۴، ص۲۸۹.    
[۳۳] مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱۰، ص۲۷۹.    
[۳۴] سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۳، ص۴۱۸.    
[۳۵] شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
[۳۶] شیخ صدوق، کمال الدین، ص۷۲.    
[۳۷] شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
[۳۸] شیخ صدوق، الخصال، ج۲، ص۵۰۵.    
[۳۹] شیخ صدوق، کمال الدین، ص۷۲.    
[۴۰] شیخ کلینی، الکافی، ج۳، ص۱۴۳.    
[۴۱] شیخ کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۲.    
[۴۲] شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
[۴۳] شیخ طوسی، الاستبصار، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶.    
[۴۴] شیخ مفید، الاختصاص، ص۳۰۲.    
[۴۵] طریحی، محمدسعید، فضل الکوفة و مساجدها، ص۲۸.    
[۴۶] برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۱، ص۵۶.    


۴ - پانویس

 
۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
۲. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۱۴.    
۳. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۴۵.    
۴. ↑ مازندرانی، ملاصالح، شرح اصول الکافی، ج۴، ص۷۷.    
۵. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
۶. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داوود، ص۱۴۵.    
۷. ↑ خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۴، ص۱۲۸.    
۸. ↑ تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج۸، ص۱۲۳.    
۹. ↑ عقیلی، محمد بن عمرو، الضعفاء الکبیر، ج۳، ص۲۸۸.    
۱۰. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۴، ص۳۷۱.    
۱۱. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
۱۲. ↑ ابن قولویه قمی، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۵۲۸.    
۱۳. ↑ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۴۰۳.    
۱۴. ↑ شیخ صدوق، علل الشرائع، ج۱، ص۸۳.    
۱۵. ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری، ص۱۲۱.    
۱۶. ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری، ص۳۷۷.    
۱۷. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۴۱.    
۱۸. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۷۶.    
۱۹. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۴، ص۱۶۹.    
۲۰. ↑ شیخ طوسی، الغیبه، ص۱۹۰.    
۲۱. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۱۱.    
۲۲. ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۵۳.    
۲۳. ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۷۸.    
۲۴. ↑ صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۸۰.    
۲۵. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۰.    
۲۶. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۲۸۷.    
۲۷. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۸۳.    
۲۸. ↑ مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۳۱.    
۲۹. ↑ کاظمی، محمدامین، هدایة المحدثین، ص۲۲۰.    
۳۰. ↑ اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۱، ص۶۲۴-۶۲۶.    
۳۱. ↑ مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل، منتهی المقال، ج۵، ص۱۱۴.    
۳۲. ↑ قهپایی، عنایت‌الله، مجمع الرجال، ج۴، ص۲۸۹.    
۳۳. ↑ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۱۰، ص۲۷۹.    
۳۴. ↑ سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۳، ص۴۱۸.    
۳۵. ↑ شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
۳۶. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ص۷۲.    
۳۷. ↑ شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
۳۸. ↑ شیخ صدوق، الخصال، ج۲، ص۵۰۵.    
۳۹. ↑ شیخ صدوق، کمال الدین، ص۷۲.    
۴۰. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۳، ص۱۴۳.    
۴۱. ↑ شیخ کلینی، الکافی، ج۳، ص۳۴۲.    
۴۲. ↑ شیخ صدوق، الخصال، ص۱۱۳.    
۴۳. ↑ شیخ طوسی، الاستبصار، ج۱، ص۲۷۵-۲۷۶.    
۴۴. ↑ شیخ مفید، الاختصاص، ص۳۰۲.    
۴۵. ↑ طریحی، محمدسعید، فضل الکوفة و مساجدها، ص۲۸.    
۴۶. ↑ برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۱، ص۵۶.    


۵ - منبع


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۸۱، برگرفته از مقاله «عمرو خزاز».


رده‌های این صفحه : راویان از امام جواد | راویان از امام رضا | راویان موثق شیعه قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 3 (قمری)




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.